کاربرد روش ELECTRE در سطح‌بندی پتانسیل تراکم آلاینده‌های هوا در سطح شهر تبریز

یکی از بحران‌های عظیم زیست‌محیطی، آلودگی هوای شهرها می‌باشد که منشأ اصلی آن فعالیت‌های انسانی و در کنار آن عوامل محیطی است. امروزه تفکرِ غالب در توسعة شهری این است که شهرها باید هر اندازه امکان دارد با محیط زیست طبیعی سازگار باشند و به سوی پایداری گام بردارند؛ از‌این‌رو، برای دستیابی به توسعه‌ای پایدار در شهرها، کاهش و کنترل آلودگی هوا می‌تواند از اهمیت فراوانی برخوردار باشد. بدین منظور در تحقیق حاضر، سطح‌بندی پتانسیل تراکم آلاینده‌های هوا در شهر تبریز با استفاده از روش ELECTRE مورد ارزیابی قرار گرفته است. چارچوب کلی این تحقیق براساس تهیة لایه‌های اطلاعاتی مختلف (باد، ازدحام جمعیت، کاربری اراضی، توپوگرافی، کمبود فضای شهر، سروصدا و لرزش، درجه حرارت، اینورژن، راه‌های ارتباطی، حجم مبدأ و مقصد سفرها) به‌عنوان معیار و قید محدودیت‌ به‌کار برده شده است. ارزش‌گذاری و وزن‌دهی آن‌ها در قالب مدل ELECTRE به‌عنوان یکی از فنون تحلیل چند‌معیاری در یک زمینة کاربردی، از موضوع تحقیق به آزمون گذاشته شده و برای مناطق ده‌گانة شهر تبریز مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین، برای اندازه‌گیریغلظت‌آلاینده‌هایهوا، از داده‌های مربوط به ایستگاه‌های پایش آلودگی این شهر (‌ایستگاه آبرسان، باغ‌شمال، بهداشت، حکیم نظامی، راه‌آهن، راسته‌کوچه) استفاده شد. مقایسة نتایج حاصل از مدل با داده‌های مربوط به ایستگاه‌ها نشان می‌دهد، آلایندة PM10، CO، SO2در اکثر ایستگاه‌ها به‌خصوص در ایستگاه راسته‌کوچه دارای شرایط ناسالم و بحرانی می‌باشد که ازدحام جمعیت و توزیع نامتناسب کاربری‌ها اثر بیشتری در آلودگی این مناطق داشته است؛ به‌طوری‌که بیشترین کاربری‌های خدماتی و تجاری که جمعیت و وسایل نقلیه زیادی را در طول روز به‌طرف خود می‌کشاند، در منطقة هشت یعنی در بافت مرکزی شهر قرار گرفته‌اند. این در حالی است که منطقة مذکور در بین مناطق دیگر از بیشترین کاربری‌های ارتباطی و کمترین فضای سبز برخوردار می‌باشد که این عوامل باعث ناپایداری‌های زیست‌محیطی و افزایش غلظت آلاینده‌ها شده است. طبق نتایج به‌دست آمده از این تحقیق، استفاده از فنون تحلیل چند‌معیاری علاوه‌بر افزایش دقت و افزایش سرعت انجام کار، باعث تنوع و کیفیت بهتر ارائة نتایج نیز می‌شود.